همانطور که می‌دانید از مهم‌ترین مولفه‌های فعالیت در حوزه‌ی شبکه و سرورها، انتخاب دیتاسنتری است که شما از آن خدمات دریافت می‌کنید. هرکجا می‌روید اسم دیتاسنترهای مختلف را می‌بینید. اما معنی دیتا سنتر چیست؟ دقیقا کجاست؟ چه امکانات و خدماتی دارد؟ ما در این مقاله کاملا جامع و خلاصه به پاسخ این سوالات می‌پردازیم.

دیتا سنتر Data Center چیست؟

Data Center در لغت مفهوم کلی “مرکز داده” می‌دهد. اما در شبکه به مجموعه هایی گفته می‌شود که در یک مکان خاص با شرایط ویژه در حال نگهداری، پشتیبانی و ارائه‌ی سرورهای فیزیکی می‌باشند. صدها یا هزاران سرور فیزیکی در رک‌ها و قفسه‌ها و اتاق‌های مختلف با شرایط بهینه و سرویس و پشتیبانی تخصصی در این دیتا سنتر ها نگهداری می‌شوند.

پس از بوجود آمدن مفهوم وب و عمومی شدن امکانات اینترنت، تعداد کاربران اینترنت هر روز زیادتر شد. هر مجموعه یا سازمانی اقدام به راه اندازی سایت کرد تا خدماتش را به صورت الکترونیکی نیز با هزینه‌ی کمتر برای شرکت و دسترسی بهتر برای مشتریان ارائه نماید. اما نگهداری سرور برای این شرکت‌ها وقت گیر و هزینه بر است. پس چاره کجاست؟

Data Center ها برای رفع این مشکل، یعنی نگهداری، تعمیر، سرویس و پشتیبانی سروربوجود آمدند. تعداد زیادی سرور قدرتمند در اختیار گرفتند و به اجاره‌ دادن آنها به عموم پرداختند. شرکت‌های بزرگ سرورهای قدرتمند را با خیال راحت و هزینه‌ی کمتر اجاره می‌کنند و دیگر دغدغه‌ی نگهداری و تعمیر و.. سرور را ندارند. دیتا سنتر ها با تجهیزات پیشرفته، سخت افزار قدرتمند، خطوط پرسرعت اینترنت، تهویه مناسب، افراد متخصص و.. امکانات قدرتمندتر با هزینه‌ی کمتری نسبت به خرید سرور فیزیکی در اختیار هرکس که نیازمند ورود به دنیای اینترنت است می‌گذارند.

فضای Data Center

فضای دیتاسنتر و چینش سرورها بسته به نوع سرورها که Rackmount هستند یا Desktop ،  می‌تواند متفاوت باشد. سرورهای رک مونت دارای فضای اشغالی کمتر، قابلیت ارتقای بسیار محدود و قیمت بالاتری هستند. اما سرورهای دسکتاپ با فضای اشغالی بیشتر و هزینه‌ی پایین‌تر توان ارتقای بسیار بالایی دارند. اکثریت Data Center ها از سرورهای Desktop استفاده می‌کنند. درنیتجه اینجا درمورد ساختمان نگهداری این سرورها سخن می‌گوییم.

با توجه به غالب بودن استفاده از سرورهای دسکتاپ، دیتا سنتر ها اغلب دارای سقف‌های بلند و رک های بزرگ هستند تا سرورهای بیشتری در خود جای دهند. سیستم تهویه قوی، برق ups، اتصالات اینترنتی قوی و متعدد، اطفای حریق، ژنراتورهای قوی، دمای پایین محیط سرور، دستگاه بک آپ، سقف کاذب و.. از ویژگیهای دستاسنتر است که به برخی از آنها خواهیم پرداخت.

Rack رک چیست؟

محفظه ای فلزی برای نگهداری و محافظت از سرور، سوئیچ، کابل، یو پی اس و.. که از پایه ترین تجهیزات زیرساخت شبکه ای به شمار می‌رود. رک‌های دیواری برای تجهیزات کمتر یا قسمتی از یک تجهیزات بزرگ به کار می‌روند. رک‌های ایستاده تعداد بالاتری از انواع متعدد سرور و تجهیزات و.. را در خود جای می‌دهند. ظرفیت این رک‌ها معمولا نهایتا تا حدود ۴۰ یونیت است. در اصل اولین تقسیم بندی فضای دیتا سنتر ها توسط رک انجام می‌گیرد.

نکته‌ی بسیار مهم در نگهداری تجهیزات شبکه نحوه‌ی چیدمان درست رک یا کابینت است. چیدمان صحیح رک باعث افزایش امنیت و بقای تجهیزات می‌گردد.

UPS و پشتیبانی برق

از مهم‌ترین وظایف سرور همیشه در دسترس بودن است. برای این امر اولین قدم همیشه روشن نگه داشتن آن است. با توجه به احتمال قطعی برق به هر دلیلی، سیستم پشتیبان برق قوی که شامل ups ها و ژنراتورهای قوی می‌شود بسیار مورد نیاز یک دیتا سنتر است. دیتاسنترهای بزرگ upsهای مخصوصی دارند که گاهی برق بیش از صدها سرور را پشتیبانی می‌کند. همچنین از ژنراتورهای بسیار قوی برای احتمال قطعی برق طولانی مدت بهره می‌برند.

UPS یک منبع تغذیه‌ی بدون وقفه است که در کنار یک سیستم مصرف کننده قرار می‌گیرد و به دستگاه کمک می‌کند در صورت تغییرات ولتاژی شدید یا قطعی و… در حالت نرمال به کار خود ادامه دهد. Upsها معمولا دارای یک باتری هستند که هنگام قطع برق یا افت ولتاژ منبع تغذیه‌ی سیستم را از برق شهری بلافاصله به باتری ups تغییر داده و سبب ادامه کار سیستم، بدون وقفه می‌گردد.

سیستم بک آپ

نیاز به داشتن نسخه‎ی پشتبان از سرورها که گاهی دارای حجم بسیار بالایی از اطلاعات بسیار مهم هستند، غیر قابل انکار است. داشتن یک سیستم پشتیبان گیری قوی برای Data Center ها حقیقتا امری ضروری به شمار می‌رود.

سیستم نرم افزاری  قدرتمند

سیستم های مدیریت بانک‌های اطلاعاتی، برنامه های کاربردی، سیستم عامل ها، یکپارچه سازی اطلاعات و سیستم های حفظ امنیت اطلاعات و نرم افزارها از نیازهای ضروری یک دیتا سنتر است.

اتصال اینترنتی قوی

بعد از روشن ماندن قدم مهم برای همیشه در دسترس بودن اتصال قوی و دائمی است. دیتاسنترها با اتصالات قدرتمند و گاهی بیش از ۱۲ اتصال مختلف به اینترنت متصل می‌شوند تا درصورت بروز هرگونه مشکلی اتصال خود را از راه‌های مختلف حفظ کنند.

ذخیره سازی اطلاعات

شرکت‌های بزرگ، سایت‌هایی با اطلاعات بالا، سازمان‌ها و.. نیازمند یک سیستم ذخیره سازی مطمئن برای اطلاعات خود هستند. و قطعا دیتا سنتر باید پاسخگوی این نیاز کاربرانش باشد. این ذخیره سازی توسط سیستم‌های مختلفی انجام می‌گیرد.

(Network Attached Storage) NAS یک سیستم ذخیره سازی است که به صورت مشترک در شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستگاه‌های NAS معروف به filer تمام توان پردازش خود را فقط روی خدمات فایلی و ذخیره‌سازی فایل متمرکز می‌کنند. نصب، راه‌اندازی و مدیریت آسان فایلر باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های مدیریتی می‌گردد.

 (Direct Attached Storage) DAS سیستمی است که در آن ذخیره ساز مستقیما به سرور از طریق کابل متصل می‌گردد. البته این ذخیره ساز فقط در اختیار یک سیستم است و منابع را با دیگر سرورها تقسیم نمی‌کند. با استفاده از آن می‌توان اکثر کارهای معمول از قبیل فایل سرور، ایمیل سرور، دیتابیس سرور و وب سرور را انجام داد. چنانچه موارد استفاده از حد معمول بیشتر شوند و حجم اطلاعات افزایش یابد می بایست از سیستم‌های دیگر مثل SAN و NAS بهره گرفت.

(Storage Area Network)  SAN سیستمی است که برای ذخیره‌سازی داده‌ها اختصاص داده شده است. اتصال دیوایس های مختلف ذخیره‌سازی به سیستم عامل و سرور بگونه ای توسط آن انجام می‌گیرد که انگار تمامی آنها مستقیما به سیستم متصل هستند. ایجاد یک شبکه ذخیره‌سازی نسبتاً دور (در حد ۱۰ کیلومتر) با SAN ممکن است.

 دسته بندی دیتا سنتر ها بر اساس دسترسی و کارکرد

1. شبکه‌های خصوصی (WAN)
2. مراکز داده محلی (Intranet)
3. مراکز داده فراسازمانی (Extranet)
4. شبکه‌های سازمانی، تجاری و یا دانشگاهی (Campus)
5. مراکز داده اینترنتی (IDC)
6. فراهم کننده‌های سرویس (SP) 

مواردی که در یک دیتاسنتر برای امنیت تجهیزات تعبیه می‌گردد:

• مهندسی چیدمان رک و تجهیزات
• سیستم مانیتورینگ و کنترل EMS
• سیستم کنترل و اطفاء حریق
• سنسور نشت آب
• کنترل تردد و دسترسی به تجهیزات
• کنترل ولتاژ و جریان برق ورودی
• سیستم برق اضطراری
• استفاده از UPS
• سیستم کنترل و تخلیه‌ی گرد و غبار( مهم ترین عامل خرابی مادربورد)
• کنترل رطوبت استاندارد هوا
• تنظیم دمای استداندارد محیط (۲۰-۲۴ درجه سانتیگراد)
• دوربین مدار بسته
• ژنراتورهای قوی
• سیستم اخطار و هشدار( که معمولا توسط EMS انجام می‌گیرد)

خدماتی که از یک دیتا سنتر می‌توان دریافت کرد:

مجموعه‌های بسیاری در دنیا به صورت دیتا سنتر اقدام به ارائه‌ی خدمات مختلفی کرده اند. این مراکز با تمرکز ویژه به صورت تخصصی برروی نگهداری، امنیت، پشتیبانی، خدمات نرم افزاری و سخت افزاری و.. برای تجهیزات و سرورهای فیزیکی، شرایط را برای میزبانی وب و استفاده از سرورها کاملا به دور از مشکلات و مسائل متعدد پیرامون آن فراهم آورند.

این خدمات در هر Data Center می‌تواند متفاوت باشد. ما برخی از خدمات عمومی دیتاسنترها را به صورت خلاصه برای شما معرفی می‌کنیم:

۱ – خرید سرور اختصاصی

اجاره سرور اختصاصی که در محصولات دیتا سنتر ها بیشتر با عنوان خرید سرور اختصاصی با آن مواجه می‌شوید؛ در اختیار گرفتن یک سرور فیزیکی با تجهیزات و امکانات مشخص به صورت کاملا اختصاصی است. شما تمام منابع و دسترسی و.. سرور منتخب خود را به صورت انحصاری در اختیار خواهید داشت.

بدون صرف هزینه گزاف برای خرید سرور و نگهداری آن، سرور مورد نظر را به مدت دلخواه با هزینه‌ی معینی اجاره می‌کنید. دسترسی به سرور شما به صورت ریموت و از راه دور به راحتی امکان پذیر است.

برای آشنایی بیشتر با سرور اختصاصی و انواع آن می‌توانید به صفحه‌ی خرید سرور اختصاصی آنلاین سرور مراجعه نمایید.

۲ – خرید سرور مجازی

Vps یا سرور مجازی اختصاصی یک قسمت فرضی از سرور فیزیکی (سرور اختصاصی) اولیه است که توسط سیستم‌های مجازی ساز با مقادیر و منابع معینی به صورت اختصاصی جدا می‌گردد و در اختیار کاربر گذاشته می‌شود. کاربران این سرورها نیز دسترسی ادمین به سروهای خود دارند. هر سرور مجازی با توجه به امکانات سرور اولیه و سفارش کاربر، سهم معینی از منابع را در اختیار دارد.

در اصل با خرید سرور مجازی از دیتا سنتر شما مقادیر معینی منابع اختصاصی در اختیار خواهید داشت. تفاوت اصلی آن با سرور اختصاصی در محدودیت و کمتر بودن منابع در دسترس و بالطبع هزینه‌ی کمتر نسبت به سرور اختصاصی است.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرور مجازی و انواع آن می‌توانید به صفحه‌ی خرید سرور مجازی آنلاین سرور مراجعه نمایید.

۳ – کولوکیشن co-location

کولوکیشن در اصل اجاره‌ی فضای نگهداری سرور و خدمات نگهداری و پشتیبانی آن است. بسیاری از کاربران با توجه به فعالیتشان اقدام به خرید سرور فیزیکی و راه اندازی آن می‌کنند. اما به دلیل مشکلات فراوان و شرایط سخت نگهداری سرور، توانایی یا میل به نگهداری آن را ندارند. با شناختی که از کارایی دیتا سنتر پیدا کردیم بهترین گزینه برای اسقرار سرورهایشان با هزینه‌ی کمتر، در مکانی امن، با زیرساخت مناسب و.. همین Data Center ها هستند.

برای آشنایی بیشتر با کولوکیشن و خدمات دیتاسنتر و انواع سرویس‌های آن می‌توانید به صفحه‌ی کولوکیشن آنلاین سرور مراجعه نمایید.

در نوشته‌های آتی به معرفی دیتاسنترهای بزرگ و مشهور جهان خواهیم پرداخت. تاریخچه، امکانات، مزایا، معایب و.. و تمام اطلاعات مورد نیاز درباره‌ی انواع دیتاسنترهای کشورهای مختلف را با هم مشاهده و بررسی خواهیم کرد. می‌توانید از مجموعه مقالات دیتاسنترهای همین وبلاگ بهره‌مند شوید.