در گستره‌ی بی‌کران دنیای وب، جایی‌که هر کلیک مسیری‌ست به‌سوی دانایی یا تجارت، آن‌چه پشت پرده‌ی بارگذاری سریع صفحات، مدیریت درخواست‌ها و تضمین امنیت ارتباطات قرار دارد، چیزی نیست جز «وب‌سرور». این رکن پنهان اما حیاتی، همچون قلبی تپنده در بطن هر سایت، وظیفه دارد تا میان کاربر و محتوا پلی مطمئن و سریع بنا کند.

در این مقاله، به بررسی و مقایسه‌ی چهار وب‌سرور مشهور و پرکاربرد جهان می‌پردازیم: Apache، Nginx، LiteSpeed و IIS؛ هر یک با ویژگی‌های خاص، معماری منحصربه‌فرد، مزایا و محدودیت‌هایی که بسته به زیرساخت و نیاز شما، انتخابی درست یا نادرست را رقم خواهند زد.

وب‌سرور Apache یکی از قدیمی‌ترین و پراستفاده‌ترین سرویس‌های HTTP متن‌باز در جهان است. این وب‌سرور اغلب بر روی سیستم‌عامل‌های لینوکس نصب می‌شود، اما قابلیت اجرا بر ویندوز و مک را نیز دارد. Apache نیازی به لایسنس تجاری ندارد و به‌صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

✔ مزایای Apache:

• پشتیبانی گسترده

• قابلیت ماژولار بالا

• سازگاری با CMSها

• پشتیبانی از IPV6
• پشتیبانی از زبان های برنامه نویسی پرکاربرد
• پشتیبانی از پروتکل HTTP/2
• پشتیبانی از gzip
• پشتیبانی از URL Rewriting
• پشتیبانی از CGI
• پشتیبان از XML
• مقرون به صرفه به دلیل رایگان بودن

✘ معایب Apache:

• مصرف منابع بیشتر

• کارایی پایین در ترافیک بالا

Nginx یک وب‌سرور سبک، سریع و بهینه برای بارگذاری همزمان درخواست‌هاست. این سرویس نیز به‌صورت opensource عرضه شده و نیازی به تهیه‌ی لایسنس ندارد. نصب آن بر روی سیستم‌عامل‌هایی همچون لینوکس و ویندوز امکان‌پذیر است، اگرچه عملکرد بهتر آن در بستر لینوکس میباشد.

✔ مزایای Nginx:

• کارایی بالا در ترافیک زیاد

• استفاده بهینه از منابع سخت افزاری

• مناسب برای reverse proxy

• پشتیبانی از gzip
• پشتیبانی از IPV6
• پشتیبانی از پروتکل HTTP/2
• پشتیبانی از URL Rewriting
• قابلیت اجرا در اکثر سیستم عامل ها
• متعادل کننده بارگزاری یا load balancer
• مقرون به صرفه به دلیل رایگان بودن

✘ معایب Nginx:

• عدم پشتیبانی از htaccess

• پیچیدگی در کانفیگ

وب سرور لایت‌اسپید که به‌اختصار LSWS نیز نامیده می‌شود، لایت بسیار شبیه آپاچی است که بسیار سریع‌تر از آن می‌باشد.لایت اسپید از عملکردمناسب، سرعت و امنیت بالا برخوردار می‌باشد که برای هاستینگ‌های اشتراکی بسیار مناسب می‌باشد. این وب سرور از CGI,   FastCGI, LSAPI, PHP, Servlet/JSP  پشتیبانی میکند و قابلیت پشتیبانی Apache compatible URL rewrite engine  را دارد.

این وب‌سرور برخلاف Apache و Nginx نیاز به تهیه‌ی لایسنس دارد.LiteSpeed عمدتاً در کنار پنل‌های مدیریتی مانند cPanel و DirectAdmin مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر روی سیستم‌عامل‌های لینوکس نصب می‌شود.

✔ مزایای LiteSpeed:

• سرعت بالا

• امنیت پیش‌فرض قوی

• پشتیبانی از htaccess

• نصب آسان
• پشتیبانی از mod_security
• استفاده بهینه از منابع سخت افزاری
• دارا بودن قابلیت های Apache
• قابلیت بروز رسانی اتوماتیک
• تا ۶ برابر سریع تر از Apache بر روی http
• تا ۳ برابر سریع تر از Apache بر روی https
• افزایش عملکرد php تا ۵۰ درصد
• قابلیت Anti-DDoS
• توانایی جلوگیری از overload سرور
• پشتیبانی از چندین هزار اتصال همزمان

✘ معایب LiteSpeed:

• نیاز به لایسنس

IIS (Internet Information Services) محصولی از شرکت مایکروسافت است که تنها بر روی سیستم‌عامل ویندوز اجرا می‌شود. این وب‌سرور بیشتر در زیرساخت‌های سازمانی و پروژه‌های مبتنی بر .NET مورد استفاده قرار می‌گیرد. IIS به‌صورت پیش‌فرض همراه با نسخه‌های ویندوز سرور ارائه می‌شود و اگرچه هزینه‌ی مستقلی برای خود ندارد، این وب سرور به تنهایی نیازی به لایسنس ندارد اما میتوان در کنار پنل‌های مدیریتی ویندوز سرور مانند Plesk استفاده شود.

✔ مزایای IIS:

• یکپارچگی با ویندوز

• مدیریت گرافیکی آسان

• پشتیبانی از فناوری‌های مایکروسافت

✘ معایب IIS:

• محدود به ویندوز

• وابستگی به لایسنس مایکروسافت

جدول مقایسه

جمع‌بندی

هیچ وب‌سروری را نمی‌توان به‌صورت مطلق بهترین دانست. Apache انتخابی محبوب برای سایت‌های ساده با نیاز به پشتیبانی گسترده است؛ Nginx برای وب‌سایت‌های پرترافیک و استاتیک ایده‌آل است؛ LiteSpeed راهکاری مدرن و سریع برای میزبانی حرفه‌ای محسوب می‌شود؛ و IIS انتخابی مطمئن برای سازمان‌هایی است که زیرساخت آن‌ها بر پایه‌ی ویندوز طراحی شده است. انتخاب نهایی، باید بر اساس نیاز، بودجه و زیرساخت فنی شما انجام گیرد.